In 1979 verscheen er in de toerkalender van de toenmalige Nederlandse Rijwiel Toer Unie een advertentie, waarin de Honderd Cols Tour werd geïntroduceerd als "De Zwaarste Tocht ter Wereld". Er bestond direct veel belangstelling voor. Vanaf 1980 kon de tocht worden gereden. Op 14 juni 1980 gingen de eerste deelnemers (leden van de Utrechtse fietsclub RTC De Domstad) van start. Ter gelegenheid van het veertig jarig jubileum schreef Jan Bijma een terugblik voor het blad Fietssport Magazine.
Toen kort na de introductie van de 100 Cols de NRTU (de voorloper van de huidige Nederlandse Toer Fiets Unie) in zwaar weer belandde, besloot de Unieraad van de NRTU het organiseren van buitenlandse evenementen te staken. De tocht raakte weer in vergetelheid, maar nadat de route in 1980-1982 was verkend nam De Domstad in 1983 de 4000 km lange tocht in haar programma op onder de naam Honderd Cols Tocht.
Stichting Honderd Cols Tocht
Omdat binnen De Domstad steeds minder mensen te vinden waren die affiniteit hadden met het monster-evenement werd in 2003 de Honderd Cols Tocht overgedragen aan de "Stichting Honderd Cols Tocht" te Utrecht, een initiatief van dezelfde Domstadleden die in 1983 voor de continuïteit van de tocht zorgden: Alfred Hendriks, Jan Bijma en Marius van Harten. Op die manier konden vrijwilligers onder de deelnemers worden geworven om de tocht verder vorm te geven.
Deelnemers
Sinds 1979 zijn ruim 2500 deelnemers ingeschreven. Daarvan hebben bijna 600 deelnemers de tocht volbracht, sommigen zelfs meerdere keren. Hun namen zijn vermeld in het Honderd Cols Register.
De tocht trekt vooral Nederlanders en Belgen, maar ook uit Frankrijk, Engeland, Canada, Australië en de Verenigde Staten komen veel deelnemers.
De tocht staat in binnen- en buitenland bekend als een zeer zware, maar ook buitengewoon mooie tocht. In talloze tijdschriften en dagbladen zijn verhalen verschenen over dit uitzonderlijke fietsevenement.
Aanpassingen
Sinds RTC De Domstad en later de Stichting Honderd Cols Tocht de 100 Cols onder haar hoede namen, is er heel wat aan het parcours gesleuteld. De tocht is daardoor niet alleen veel zwaarder, maar ook mooier en veiliger geworden. Elke twee jaar (soms vaker) wordt in de even jaren de routebeschrijving herzien. Ongeveer 3000 km van het oorspronkelijke parcours is inmiddels vervangen door veel rustigere en mooiere wegen.
Maar de essentie van de tocht is nooit geweld aangedaan. Meer nog dan in 1979 voert de route over de grote en bekende cols in de Vogezen, Jura, Alpen, Pyreneeën en Centraal Massief. De wijzigingen zijn terug te vinden in het wijzigingsoverzicht.
